آشنایی با انواع بیماری های چشم

انواع بیماری های چشم چیست؟

چشم ها، اصلی ترین عضو بدن ما برای درک دنیای اطراف هستند. با این حال، مانند هر عضو دیگری از بدن، چشم ها نیز مستعد ابتلا به طیف وسیعی از بیماری های چشم هستند. بیماری های چشم می توانند از عیوب بینایی ساده مانند نزدیک بینی و دوربینی تا بیماری های پیچیده تری مانند آب مروارید، گلوکوم و دژنراسیون ماکولا متغیر باشند. این مقاله با هدف ارائه یک دید کلی از انواع مختلف بیماری های چشم، علل، علائم و روش های تشخیص و درمان آن ها تهیه شده است. با افزایش سن جمعیت و شیوه زندگی مدرن، آگاهی از این بیماری های چشم و مراجعه به موقع به پزشک متخصص چشم، نقش مهمی در حفظ سلامت چشم و جلوگیری از عوارض جدی تر ایفا می کند. در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک از این بیماری های چشم خواهیم پرداخت.

آب مروارید

آب مروارید، بیماری شایعی است که با کدر شدن عدسی چشم مشخص می شود. عدسی، ساختاری شفاف در داخل چشم است که نور را متمرکز کرده و به ما امکان دیدن واضح را می دهد. با افزایش سن یا به دلایل دیگر، عدسی ممکن است کدر شود و مانند یک پنجره بخار گرفته، دید را تار کند. علل ایجاد آب مروارید بسیار متنوع است. کهولت سن، دیابت، ضربه به چشم، برخی بیماری ها، مصرف طولانی مدت برخی داروها و حتی عوامل ژنتیکی می توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

علائم آب مروارید معمولاً به تدریج ظاهر می شوند و شامل تاری دید، دیدن هاله اطراف نور، کاهش کنتراست رنگ ها، دوبینی در یک چشم و نیاز به نور بیشتر برای خواندن است.

پیشگیری کامل از آب مروارید ممکن نیست، اما رعایت برخی نکات می تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. استفاده منظم از عینک آفتابی، کنترل قند خون در افراد دیابتی، تغذیه سالم و سرشار از ویتامین A و معاینات دوره ای چشم از جمله این موارد هستند.

آیا آب مروارید به آب سیاه تبدیل می شود؟

در برخی موارد و در صورت عدم درمان به موقع، آب مروارید پیشرفته می تواند به افزایش فشار داخل چشم و در نتیجه ابتلا به گلوکوم یا آب سیاه منجر شود. گلوکوم بیماری جدی است که می تواند به نابینایی دائمی منجر شود.

درمان آب مروارید به طور معمول با جراحی انجام می شود. در این روش، عدسی کدر با یک عدسی مصنوعی شفاف جایگزین می شود. با پیشرفت تکنولوژی، جراحی آب مروارید بسیار ایمن و موثر شده است. اهمیت تشخیص و درمان به موقع آب مروارید بسیار زیاد است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این بیماری های چشم می تواند از پیشرفت آن جلوگیری کرده و بینایی فرد را حفظ کند. بنابراین، توصیه می شود که افراد به خصوص در سنین بالاتر، به طور مرتب چشم های خود را توسط پزشک متخصص معاینه کنند.

علائم و علل گلوکوم یا آب سیاه

گلوکوم، جزء بیماری های چشم پیچیده ای است که به دلیل افزایش فشار داخل چشم، عصب بینایی را تحت تأثیر قرار می دهد و در صورت عدم درمان، می تواند به نابینایی منجر شود. نام این بیماری از واژه یونانی گلوکوم به معنای رنگ دریایی گرفته شده است که شاید به دلیل تغییر رنگ قرنیه در برخی انواع گلوکوم باشد.

در بسیاری از موارد، علت دقیق بروز گلوکوم ناشناخته است و عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. با این حال، برخی عوامل مانند ضربه به چشم، جراحی های چشم و بسته شدن زاویه چشم می توانند مستقیماً باعث افزایش فشار داخل چشم و بروز گلوکوم شوند.

گلوکوم به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

گلوکوم زاویه باز: شایع ترین نوع گلوکوم است که در آن زاویه بین عنبیه و قرنیه به تدریج بسته می شود و مانع از خروج طبیعی مایع داخل چشم می شود.

گلوکوم زاویه بسته: در این نوع گلوکوم، زاویه بین عنبیه و قرنیه به طور ناگهانی بسته می شود و باعث افزایش شدید فشار داخل چشم می شود.

در مراحل اولیه، گلوکوم اغلب بدون علامت است و بیمار متوجه مشکلی نمی شود. با پیشرفت بیماری، علائمی مانند کاهش دید محیطی، دیدن هاله اطراف نورها و تاری دید ممکن است بروز کند. در موارد حاد، درد شدید چشم، قرمزی چشم و تهوع نیز ممکن است مشاهده شود.

تشخیص و درمان گلوکوم

تشخیص گلوکوم توسط چشم پزشک و با استفاده از روش هایی مانند اندازه گیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی عصب بینایی و انجام تست های میدان بینایی انجام می شود. در برخی موارد، ممکن است به انجام آزمایش های تصویربرداری نیز نیاز باشد.

هدف از درمان گلوکوم، کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. روش های درمان گلوکوم شامل استفاده از قطره های چشمی، لیزر درمانی و جراحی است. انتخاب روش درمانی مناسب به نوع گلوکوم، شدت بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد.

اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان

تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب، می تواند از پیشرفت گلوکوم جلوگیری کرده و بینایی بیمار را حفظ کند. بنابراین، توصیه می شود که افراد بالای ۴۰ سال و افرادی که دارای عوامل خطر مانند دیابت، فشار خون بالا و سابقه خانوادگی گلوکوم هستند، به طور منظم چشم های خود را توسط چشم پزشک معاینه کنند.

گلوکوم یکی از بیماری های چشم است که می تواند به نابینایی منجر شود. با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می توان از پیشرفت بیماری های چشم جلوگیری کرد و بینایی بیمار را حفظ کرد. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستید، حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.

بیرون زدگی چشم

بیرون زدگی چشم که جزء بیماری های چشم است وضعیتی است که در آن یکی یا هر دو چشم به دلیل تورم عضلات، چربی و بافت های پشت چشم، از کاسه چشم بیرون می زند. این حالت می تواند به دلیل بیماری ها و اختلالات مختلفی رخ دهد و در صورت عدم درمان، عوارضی مانند خشکی شدید چشم و حتی از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد. هنگامی که چشم از کاسه چشم بیرون می زند، بخش بزرگی از قرنیه در معرض هوا قرار گرفته و حفظ رطوبت آن با مشکل مواجه می شود. خشکی چشم یکی از شایع ترین عوارض بیرون زدگی چشم است که می تواند باعث احساس سوزش، خارش و ناراحتی در چشم شود. همچنین، فشار وارد شده بر عصب بینایی در اثر بیرون زدگی چشم، ممکن است به تدریج باعث کاهش بینایی و در موارد شدید، نابینایی شود.

آب سیاه، سرطان خون و پرکاری تیروئید از جمله بیماری هایی هستند که می توانند باعث بیرون زدگی چشم شوند. علاوه بر بیرون زدگی چشم، علائم دیگری مانند درد چشم، قرمزی چشم و خشکی بیش از حد چشم نیز ممکن است در افراد مبتلا به این عارضه مشاهده شود. همچنین، در برخی موارد، سفیدی چشم بین قسمت فوقانی عنبیه و پلک قابل مشاهده است که نشان دهنده شدت بیرون زدگی چشم است. برای درمان بیرون زدگی چشم، ابتدا باید علت اصلی ایجاد این عارضه شناسایی و درمان شود. در بسیاری از موارد، استفاده از قطره های چشمی و اشک مصنوعی برای حفظ رطوبت چشم و کاهش خشکی آن توصیه می شود. با این حال، در صورتی که علائم بیماری همچنان ادامه داشته باشد، مراجعه مجدد به پزشک متخصص چشم ضروری است.

بیرون زدگی چشم یک بیماری جدی است که در صورت عدم درمان به موقع، می تواند عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به بیرون زدگی چشم، مانند تورم، قرمزی و درد چشم، باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرد.

بیماری چشمی سیتومگالوویروس

سیتومگالوویروس (CMV)، جزء یکی از بیماری های چشم است که در اصل یک عفونت ویروسی شایع است که اغلب بدون ایجاد علائم قابل توجه در بدن وجود دارد. با این حال، در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، به ویژه مبتلایان به ایدز، این ویروس می تواند به قسمت های مختلف بدن از جمله چشم ها حمله کند. یکی از جدی ترین عوارض CMV در چشم، آسیب به سلول های گیرنده نور در شبکیه است. این آسیب می تواند به کاهش بینایی و در موارد شدیدتر، نابینایی منجر شود.

علت اصلی ابتلا به سیتومگالوویروس، عفونت با ویروس CMV است. این ویروس از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده، مانند خون، بزاق و مایع منی، منتقل می شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های فعال CMV هستند. زیرا سیستم ایمنی آنها قادر به کنترل و مهار ویروس نیست.

علائم سیتومگالوویروس در چشم ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تاری دید: کاهش وضوح تصویر یکی از شایع ترین علائم CMV در چشم است.

نقاط کور: ایجاد لکه های تاریک در میدان دید که به تدریج بزرگ تر می شوند.

احساس برق در چشم: درخشش ناگهانی و کوتاه مدت در میدان دید.

از دست دادن دید محیطی: کاهش توانایی دیدن اشیاء در اطراف.

احساس جسم شناور در چشم: دیدن ذرات کوچک و شناور در جلوی چشم.

درمان سیتومگالوویروس چیست؟

درمان سیتومگالوویروس چشمی بسیار مهم است و باید در اسرع وقت آغاز شود تا از پیشرفت بیماری های چشم و آسیب دائمی به چشم جلوگیری شود. درمان معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد ویروسی به صورت خوراکی، تزریقی یا وریدی است. این داروها به کاهش فعالیت ویروس و بهبود التهاب کمک می کنند. در صورتی که شما سیستم ایمنی ضعیفی دارید و علائم سیتومگالوویروس چشمی را تجربه می کنید، باید هر چه سریع تر به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب، شانس بهبود بینایی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. سیتومگالوویروس می تواند عوارض جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد، بنابراین پیشگیری از ابتلا به این بیماری های چشم بسیار مهم است. رعایت بهداشت فردی، پرهیز از تماس با افراد آلوده و تقویت سیستم ایمنی بدن، از جمله راه های پیشگیری از عفونت CMV هستند.

کور رنگی چشم

کوررنگی، یکی از بیماری های چشم است که در آن فرد توانایی تشخیص برخی رنگ ها را از دست می دهد. برخلاف تصور عموم، افراد کوررنگ همه رنگ ها را نمی بینند، بلکه در تمایز گذاری بین برخی رنگ های خاص مشکل دارند. برای مثال، بسیاری از افراد کوررنگ نمی توانند تفاوت بین رنگ های قرمز و سبز را تشخیص دهند. همچنین، برخی افراد در تشخیص رنگ های آبی و زرد دچار مشکل می شوند. در موارد بسیار نادر، افراد مبتلا به مونوکروماتیسم تنها قادر به دیدن رنگ های سفید و سیاه هستند. کوررنگی بیشتر در مردان (حدود ۷ درصد) نسبت به زنان (کمتر از یک درصد) مشاهده می شود.

علت اصلی کوررنگی، اختلال در ژن ها است. در چشم، سلول های خاصی وجود دارند که به نور حساس بوده و به ما کمک می کنند تا رنگ ها را ببینیم. این سلول ها طول موج های مختلف نور را دریافت کرده و مغز ما با پردازش این اطلاعات، رنگ ها را تشخیص می دهد. در افراد کوررنگ، این سلول ها به درستی کار نمی کنند و در نتیجه، فرد در تشخیص برخی رنگ ها دچار مشکل می شود.

علائم کوررنگی اغلب در دوران کودکی و توسط والدین تشخیص داده می شود. البته، در برخی موارد، علائم خفیف بوده و ممکن است تا بزرگسالی تشخیص داده نشود. از جمله علائم شایع کوررنگی می توان به مشکل در تشخیص رنگ ها، حرکات سریع چشم در برخی موارد نادر و ناتوانی در مشاهده سایه ها یا توناژهای مختلف یک رنگ اشاره کرد.

تاکنون درمانی قطعی برای کوررنگی پیدا نشده است. با این حال، اکثر افراد کوررنگ دید طبیعی داشته و تنها به برخی روش های تطبیقی نیاز دارند.

انحراف چشم

انحراف چشم، یکی از بیماری های چشم است که وضعیتی است که در آن چشم های فرد هنگام نگاه کردن به یک نقطه، هم راستا نیستند و به جهت های مختلفی می چرخند. علت اصلی این مشکل، ضعف عضلات چشم است که باعث می شود چشم به جای تمرکز روی یک شیء، به سمت داخل یا خارج منحرف شود. این حالت ممکن است دائمی یا موقتی باشد و در صورت عدم درمان، عوارضی مانند تنبلی چشم و دوبینی را به دنبال داشته باشد.

علل و علائم بروز انحراف چشم

علت دقیق انحراف چشم در بسیاری از موارد مشخص نیست، اما عواملی مانند دوربینی شدید، ضربه به سر و برخی بیماری های عصبی می توانند در بروز آن نقش داشته باشند. در برخی موارد، انحراف چشم ممکن است ارثی باشد.

لوچی: یکی از بارزترین علائم انحراف چشم، لوچی یا چرخش چشم ها به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین است.

چرخش سر: کودک مبتلا به انحراف چشم ممکن است سر خود را به یک طرف بچرخاند تا بتواند با یک چشم واضح تر ببیند.

عدم هماهنگی حرکات چشم: دو چشم کودک مبتلا به انحراف چشم، به طور همزمان و هماهنگ حرکت نمی کنند.

عدم تقارن مردمک ها: اندازه و شکل مردمک های دو چشم ممکن است با هم متفاوت باشد.

درمان های انحراف چشم چیست؟

هدف از درمان انحراف چشم، تقویت عضلات چشم و بهبود هماهنگی بینایی است. روش های درمانی مختلفی برای انحراف چشم وجود دارد که انتخاب هر یک از آن ها به شدت انحراف، سن بیمار و سایر عوامل بستگی دارد. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عینک یا لنز تماسی: در مواردی که انحراف چشم ناشی از عیوب انکساری مانند دوربینی یا نزدیک بینی باشد، استفاده از عینک یا لنز تماسی می تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

تمرینات چشمی: انجام تمرینات چشمی خاص می تواند به تقویت عضلات چشم و بهبود هماهنگی بینایی کمک کند.

پوشاندن چشم سالم: پوشاندن چشم سالم به مدت چند ساعت در روز می تواند به تقویت چشم ضعیف تر کمک کند.

قطره های چشمی: برخی قطره های چشمی می توانند به بهبود عملکرد عضلات چشم کمک کنند.

جراحی: در مواردی که انحراف چشم شدید باشد یا سایر روش های درمانی مؤثر واقع نشوند، جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی شامل کوتاه کردن یا بلند کردن عضلات چشم برای بهبود هماهنگی بینایی است.

هرچه انحراف چشم در سنین پایین تر تشخیص داده شود و درمان آن زودتر آغاز شود، احتمال بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض آن بیشتر خواهد بود. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم انحراف چشم در کودک، باید هر چه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کرد.

بیماری چشمی قوز قرنیه

قوز قرنیه، جزء یکی از بیماری های چشم است که در آن قرنیه چشم به جای شکل کروی طبیعی، به تدریج نازک شده و به سمت بیرون برآمدگی پیدا می کند. این تغییر شکل باعث پراکندگی نور ورودی به چشم شده و در نتیجه، فرد دچار تاری دید، حساسیت به نور و سایر مشکلات بینایی می شود. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، آلرژی و عادات مانند مالش چشم، می توانند در بروز آن نقش داشته باشند. قوز قرنیه معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز شده و به تدریج پیشرفت می کند. برای تشخیص قوز قرنیه، چشم پزشک از روش های مختلفی مانند معاینه دقیق چشم، بررسی حساسیت به نور و گرفتن عکس از قرنیه استفاده می کند. درمان این بیماری به شدت و مرحله پیشرفت آن بستگی دارد. در مراحل اولیه، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی سخت نفوذپذیر به گاز می تواند به بهبود بینایی کمک کند. لنزهای سخت با ایجاد یک سطح صاف روی قرنیه، به اصلاح انحنای غیر طبیعی آن کمک می کنند. در مواردی که بیماری پیشرفته باشد و لنزها موثر نباشند، ممکن است به جراحی نیاز باشد. با این حال، جراحی لیزیک به دلیل خطر آسیب بیشتر به قرنیه، برای درمان قوز قرنیه توصیه نمی شود.

خشکی چشم

خشکی چشم یکی از بیماری های چشم است که زمانی رخ می دهد که چشم ها به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند یا اشکی که تولید می شود کیفیت لازم را ندارد. این مشکل می تواند باعث احساس خشکی، سوزش، خارش و تاری دید شود و انجام فعالیت هایی مانند کار با کامپیوتر، مطالعه یا رانندگی را دشوار سازد. دلایل خشکی چشم متنوع هستند و شامل عوامل محیطی، برخی داروها، بیماری های خود ایمنی و افزایش سن می شوند. این عارضه اگر درمان نشود می تواند به مشکلات جدی تر چشمی منجر شود.

کم بینایی

کم بینایی یکی از بیماری های چشم است به این معنی است که فرد حتی با استفاده از بهترین عینک یا لنز تماسی، جراحی و دارو، نمی تواند فعالیت های روزمره خود را به راحتی انجام دهد. کارهای ساده ای مانند خواندن ایمیل، خرید کردن، آشپزی، تماشای تلویزیون یا مطالعه کتاب به چالشی بزرگ تبدیل می شوند. با وجود این محدودیت ها، بسیاری از افراد با دید پایین همچنان مسئولیت های کاری خود را بر عهده می گیرند و تلاش می کنند تا زندگی عادی خود را ادامه دهند.

سخن پایانی بیماری های چشم

بیماری های چشمی، طیف گسترده ای از اختلالات را در بر می گیرند که از عیوب انکساری ساده تا بیماری های پیچیده تر مانند آب مروارید و گلوکوم متغیر هستند. این بیماری ها نه تنها بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می گذارند، بلکه در برخی موارد می توانند منجر به نابینایی کامل شوند. شناخت انواع مختلف بیماری های چشمی، عوامل خطر و روش های تشخیص و درمان آن ها، نقش مهمی در حفظ سلامت چشم و بهبود کیفیت زندگی افراد ایفا می کند.